બારકોડની ઊભી લીટીનું રહસ્ય

બજારમાં વેચાતી મોટાભાગની ચીજવસ્તુઓ અને પેકિંગ પર કિંમત લખવાને બદલે કાળી લીટીઓ વાળા બારકોડના લેબલ ચિટકાવાય છે. લેસર ગન વડે આ બારકોડમાં શું લખ્યું છે. તે જાણી શકાય છે. આજે રોજિંદી ખરીદીમાં સરળતાથી વપરાતા બારકોડની શોધ માટે ઘણા વિજ્ઞાાનીઓએ  વર્ષો સુધી મહેનત કરી હતી. બર્નાડે સિલ્વર અને જોસેફ વુડલેન્ડ નામના વિજ્ઞાાનીઓએ ઇ.સ.૧૯૪૯માં ગોળાકાર બારકોડ બનાવેલો તેને 'બૂલ્સ આઇ' કહેતાં. તે બારકોડ સામાન્ય લેમ્પના પ્રકાશથી ઉકેલી શકાતો. ઘણા સમય સુધી તેનો ઉપયોગ થયેલો. આજે વપરાય છે તેવા સફેદ અને કાળી પટ્ટીના બારકોડ ૧૯૭૧માં જયોર્જ લોરર નામના વિજ્ઞાાનીએ શોધેલા. બારકોડ ઉપર લેસર ગન ફેરવાય ત્યારે લેસરના કિરણોથી કાળી અને સફેદ લીટીના પ્રતિબિંબ ફોટોઇલેકિટ્રક સેલ પર પડે છે. સફેદ અને કાળી લીટીના પ્રમાણે ઇલેકટ્રોનિક સર્કિટ તેને શૂન્ય કે આંકમાં ફેરવે છે. બારકોડમાં ચાર સફેદ અને ચારકાળી લીટીના સમૂહની જુદી જુદી ગોઠવણીથી શૂન્યથી માંડી ૯ સુધીના આંક બને છે. બે કાળી અને બે સફેદ લીટીથી એક બને. ત્રણ સફેદ પછી એક કાળી લીટીથી બે બને તે. તમામ આંક બને. બારકોડમાં એબીસીડી મૂળાક્ષરો પણ નક્કી કરેલા છે. આ કોડ યુનિવર્સલ પ્રોડક્ટ કોડના નિયમો પ્રમાણે નક્કી થયેલા છે અને વિશ્વભરમાં આ એક જ પેટર્ન વપરાય છે.